เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง)

เจ้าราชบุตรแก้วเมืองพวน ณ ลำปาง หรือ เจ้าน้อยแก้วเมืองพวน (คำเมือง: ) เป็นผู้รั้งตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครลำปาง ต่อมาถึงแก่พิราลัยใน พ.ศ. 2468 ซึ่งหลังจากยุคสมัยเจ้าราชบุตรแล้ว ก็ไม่ปรากฏว่าทางรัฐบาลสยามได้แต่งตั้งเจ้าผู้ครองนครลำปางองค์ใหม่แต่อย่างใด

เจ้าแก้วเมืองพรวน (สุริยะ ณ ลำปาง) เป็นโอรสของเจ้าวงษ์คำ ณ ลำปาง ซึ่ง เจ้าวงษ์คำ หรือ เจ้าราชบุตร (รวงคำ ณ ลำปาง) เป็นโอรสของเจ้าหญิงอูบแก้ว และ เจ้าราชบุตร (มหาเทพ ณ ลำปาง) เจ้าหญิงอูบแก้ว (พระอัยยิกาของเจ้าแก้วเมืองพรวน) เป็นพระธิดาของเจ้าชมภู เจ้าชมภูเป็นโอรสของเจ้าพระยามหาโยธานราธิบดีศรีพิชัยณรงค์ (พญาเจ่ง) ต้นสกุล คชเสนี และเจ้าหญิงสมนาแห่งเชียงแสน ซึ่งเจ้าชมภู(พระปัยกาของเจ้าแก้วเมืองพรวน)มีศักดิ์เป็นเจ้าล้านนาตามพระมารดา

เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพรวน ณ ลำปาง) ได้รับแต่งตั้งให้รั้งนครลำปาง (หมายถึงการรักษาการในตำแหน่งเจ้าหลวง) โดยสนับสนุนของเจ้าศรีนวล ณ ลำปาง ราชธิดาในเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต กับราชเทวี เนื่องจากเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต ไม่มีราชโอรสกับราชเทวี มีเพียงโอรสกับเทวีองค์อื่นๆ ซึ่งโดยหลักการแล้วการแต่งตั้งเจ้าผู้ครองนคร สมควรจะแต่งตั้งจากเจ้าขันห้าใบ ที่ดำรงฐานันดรชั้นสูงกว่า กล่าวคือ สมควรจะแต่งตั้งเจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) ซึ่งดำรงฐานันดรเป็น "เจ้าราชวงศ์"

หากข้าเจ้าถือกำเนิดมาเป๋นจาย ศักดิ์และสิทธิ์ทุกอย่างจะตกเป็นของข้าเจ้าโดยชอบธรรมและข้าเจ้าขอใช้สิทธิ์การเป็นบุตรีเพียงคนเดียวในป้อเจ้าบุญวาทย์ฯ หื้อเจ้าราชบุตรแก้วเมืองพรวนผู้เป็นสามี เป็นผู้สืบทอดอำนาจจากป้อเจ้าแทน

ซึ่งแปลได้ดังนี้"หากข้าพเจ้า(ข้าเจ้า)ถือกำเนิดมาเป็นชาย ศักดิ์และสิทธิ์ทุกอย่างจะตกเป็นของข้าพเจ้าโดยชอบธรรมและ ข้าพเจ้าขอใช้สิทธิ์การเป็นบุตรี(บุตรีแปลว่า เพศหญิง,ลูกเพศหญิง)เพียงคนเดียวในพ่อเจ้าบุญวาทย์ฯ ให้เจ้าราชบุตรแก้วเมืองพรวนผู้เป็นสามี เป็นผู้สืบทอดอำนาจจากพ่อข้าพเจ้าแทน" เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพรวน ณ ลำปาง) แม้จะได้รับแต่งตั้งให้รั้งตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครลำปาง แต่ในความตอนหนึ่งที่พระศรสุรราช (เปลื้อง ศาสตระรุจิ) กราบทูลอภิรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2468 ว่าเจ้าราชบุตร ในฐานผู้จัดการมรดกจำนวนประมาณ 11 แสนบาทเศษ ได้ใช้สอยหมดเปลืองไปในทางสุรุ่ยสุร่าย คงเหลือไม่เกินกว่าร้อยละ 30 และสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้มีหนังสือกราบทูลสมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมหลวงลพบุรีราเมศร์ กล่าวถึงเจ้าราชบุตร และเจ้าศรีนวล ว่าถึงกับสิ้นเนื้อประดาตัว มีแต่หนี้สินรุงรัง เป็นอันสิ้นหวังที่จะใช้เงินมรดกปลงศพเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิตได้